Od 29 marca do 14 kwietnia 2019 roku na Nowym Zamku w Grodnie będzie czynna wystawa, składająca się z prac fotograficznych Piotra Szumowa, znanego paryskiego fotografa, pochodzącego z Grodna.
Piotr Szumow jest słabo znany i mało wspominany w jego ojczystym mieście. Piotr Szumow urodził się w 13 marca (starego stylu) 1872 roku w Grodnie. Ojciec Piotra Iwan Andreewicz Szumow (ur. 1842) był rosyjskim dworzaninem, przysłanym do guberni zachodnich w 1864 roku. Ukończył on Moskiewską Szkołę Powiatową, uczył się w Moskiewskim Seminarium Duchownym. Jednym słowem był to typowy urzędnik-rusyfikator, których wiele przysłano na nasze ziemie po stłumieniu Powstania Styczniowego. Przy tym zajmował on dosyć wysokie stanowiska w hierarchii urzędniczej. Mieszkając w Grodnie od 1870 roku był on buchalterem a później urzędnikiem do spraw nadzwyczajnych Urzędu Majątków Państwowych. W roku 1884 rodzina Szumowych mieszkała przy ulicy Sadowej (Orzeszkowej) w domie Chomiczewskiego. Bez wątpienia wychowywał się mały Piotr w atmosferze szowinizmu rosyjskiego ale śmierć ojca w roku 1884 skomplikowała życie materialne rodziny i z pewnością pokazała Szumowu życie niższych warstw społecznych.
W 1892 roku dwudziestoletni Piotr Szumow otrzymał Świadectwo Dojrzałości w którym zapisano mu, że w ciągu dwunastu lat uczył się w gimnazjum w Grodnie, ostatnią, ósmą klasę, skończył w ciągu jednego roku i czasie nauczania się w gimnazjum miał wydatne zachowanie – to znaczy żadnym czynem przyszły rewolucjonista w nim się jeszcze nie przejawił. Ukończywszy edukacje w gimnazjum w Grodnie Piotr Szumow wyjeżdża do Sankt Petersburgu zaczynając tam studia w tamtejszym Instytucie Technologicznym. Formalnie Szumow był studentem tego Instytutu od października 1892 od czerwca 1894 roku.
W Petersburgu Piotr Szumow po raz pierwszy spotkał się z ruchem socjalistycznym. W Petersburgu Piotr Szumow zaczął aktywnie pracować w kołach socjalistycznych, nawet przechowywał przez jakiś czas nielegalną bibliotekę studencką. Ale do więzienia carskiego Piotr Szumow po raz pierwszy trafił w Grodnie.
Na początku sierpnia 1894 roku socjaldemokraci Grodna zebrali się na swoje pierwsze spotkanie. Byli to bardzo naiwni ludzie o ile nawet dobrze nie przestrzegali zasad konspiracji. Śledzono ich a ich rozmowę posłuchał żandarm, który siedział na drzewie przy otwartym oknie. Po zebraniu wszystkich aresztowano i wsadzono do aresztu. W wyniku śledztwa najbardziej ucierpiał kierownik koła Sergiusz Galun. Po więzieniu został wysłany do Rosji.
20 mają 1895 roku P. Szumow był wyzwolony z więzienia, ale wzbroniono mu w ciągu dwóch lat wyjeżdżać poza granicy Grodna, skonfiskowano dokumenty i organizowano kontrole policyjną.
We wrześniu roku 1896 Piotr Szumow prosił o zdjęcie z jego osoby kontroli policyjnej i wtedy mu odmówiono. Jednak w następnym 1897 roku kontrola była zdjęta i Szumow otrzymał swoje osobiste dokumenty, mogąc dalej kontynuować edukację. O ile wzbroniono mu mieszkać w Petersburgu i okolicach stolicy Imperium Szumow w roku 1898 wstąpił do Instytutu Technologicznego w Charkowie, od razu na trzeci kurs wydziału chemii. Ale robota rewolucyjna chyba tak już jego opanowała że w lutym 1899 roku został z Instytutu zwolniony. Na tym się skończyła jego systematyczna uniwersytecka edukacja.
Piotr Szumow szybko organizował około siebie robotników i inteligencję poglądów postępowych. Jesienią 1899 roku udało się organizować pierwszy wielki strajk na fabryce tytoniowej. Władze aresztowali więcej niż 90 człowiek, pośród nich był i Szumow. Niebawem Szumowa wypuszczono. Ogółem w latach 1894 – 1907 on był aresztowany sześć razy i spędził cztery lata w więzieniu.
Piotr Szumow działał śmiało i zdecydowanie, a jednak już był bardzo ostrożny o czym świadczy cały szereg jego pseudonimów – „Perec”, „Pejsach”, „Litewski”, „Piotr Iwanowicz”, „Bolesław”. Szumow był jednakowo szanowany przez robotników różnych narodowości najpierw dlatego że nie robił żadnej różnicy pomiędzy Polakami, Żydami, Rosjanami i Białorusinami, twierdząc, że wszyscy jednakowo cierpią w niewoli carskiej. Pod koniec lat 90-ch XIX wieku przyłączył się on do Polskiej Partii Socjalistycznej. Rosjanin który kierował prawdziwym internacjonałem w ramach polskiej politycznej partii – była to naprawdę niezwykła w tych czasach sytuacja. Mianowicie w czasie aktywniej pracy w PPS Piotr Szumow zapoznał się z Józefem Piłsudskim.
Po nieudanej Pierwszej Rewolucji Rosyjskiej lat 1905 – 1907 Piotr Szumow stanął przed niebezpieczeństwem trafienia do więzienia na długie lata. Wraz z żoną decyduje się na emigrację. W 1908 roku Piotr Szumow już jest w Paryżu. Spotyka tu swojego przyjaciela Jana Strórzeckiego – socjalistę i emigranta z Rosji. Strórzecki pracował fotografem i to wyznaczyło dalszy los Szumowa, który też zaczął się uczyć fotografii. O ile Szumow studiował chemię i miał dobre wykształcenie humanistyczne – był w stanie połączyć bardzo dobrą jakość zdjęć i artystyczność ich wykonania. I w roku 1911, mając już dobre doświadczenie i kilkudziesięciu klientów z paryskiej bohemy artystycznej Piotr Szumow zdecydował się na otwarcie własnej majsterni fotograficznej. Najważniejszym klientem Piotra Szumowa został znakomity Auguste Rodin – malarz i rzeźbiarz francuski, współtwórca i jeden z czołowych przedstawicieli impresjonizmu. Od 1908 roku aż do śmierci mistrza Piotr Szumow zrobił kilkaset jego zdjęć – w majsterni w czasie pracy, w gabinecie, przed pochowaniem. Zdjęcia Auguste Rodina zrobione Piotrem Szumowym – wyłącznie ważna kronika życia tego wielkiego malaża.
Lata 1920-te – najlepsze lata Piotra Szmowa jako fotografa. Ze zniszczonej wojną domową Rosji przyjechali emigranci – naukowcy, pisarze, polityki, malarze. Wszyscy oni bardzo lubili fotografować się u Szumowa. „Jestem Panu bardzo wdzięczny za moje zdjęcia pełne życia i ekspresji,” – pisał do Szumowa w roku 1927 Marc Chagall. W zachwyceniu od jego zdjęć byli Włodzimierz Majakowski, Borys Sawinkow, Marina Cwietajewa, Albert Einstein, Anatole France.
Eksperymentował ze światłem, wymyślał nowe techniki fotografowania, naprawdę otworzył nową stronę w historii fotografii. Piotr Szumow robił cudowne reprodukcję arcydzieł malarzy francuskich za co otrzymał medal brązowy Francuskiego Towarzystwa Fotografów. W roku 1925 Piotr Szumow stał złotym medalistom wystawy sztuki w Paryżu.
W 1934 roku z ciężkim sercem wyjechał z Paryżu wraz z żoną i synem. Szumow zamieszkał w Łodzi i chyba nigdy już nie odwiedził Grodna. Najwyższym uznaniem jego zasług w czasach walki w szeregach PPS stało nagrodzenie go Krzyżem Niepodległości. Zmarł Piotr Szumow 25 czerwca 1936 roku i został pochowany na cmentarzu Ewangelickim w Łodzi. Po śmierci męża Kejła Łapin wyjechała do Grodna i zgineła w getcie grodzieńskim w czasie wojny.
Tak wygląda krótka kronika życia tego wybitnego człowieka. Zrobione przez niego zdjęcia przechowują się teraz w wielu muzeach i agencjach fotograficznych świata, są drogo sprzedawane na aukcjach dzieł sztuki. Z pewnością przychodzi czas żeby i ojczyste miasto uszanowało osobę Piotra Szumowa – wybitnego rewolucjonisty i mistrza fotografii.
